1
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
( ل + ك س)2 /\ أس2 + ب س + حـ
1
نضع( ل + ك س) = ــــ كتعويض مناسب ثم نشتق للحصول على د س بدلالة دع ثم نوجد س بدلالة ع ونعوض في المسألة
ع
مثلاً لحساب التكامل الآتي:
1
∫ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ د س
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(س – 1)2 /\ 1 – س + س2
1 1
نضع( س – 1) = ــــ فتكون: س = ــــ + 1 وبالاشتقاق يكون:
ع ع
1
د س = – ـــــــ د ع بالتعويض في المسألة فنحصل على:
ع2
1 ع
∫ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ د س = – ∫ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ د ع مشتقة ما تحت الجذر= 2ع + 1 نجعله للبسط ونكمل كما سبق
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ
(س – 1)2 /\ 1 – س + س2 /\ ع2 + ع + 1 بعد التعويض واستخدام (4) نحصل على:
ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ
1 /\س2– س + 1 1 س + 1 + 2/\س2– س + 1
∫ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ د س = – ـــــــــــــــــــــــــــــــ + ــــ لـوهـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ + ث
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(س – 1)2 /\ 1 – س + س2 س – 1 2 2(س – 1)
مثال آخر: أحسب التكامل الآتي
1
∫ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ د س
ـــــــــــــــــــــــ
(س + 2 )3 /\ س2 + 2س
1 1
نضع( س + 2) = ــــ فتكون: س = ــــ – 2 وبالاشتقاق يكون:
ع ع
1
د س = – ـــــــ د ع بالتعويض في المسألة فنحصل على:
ع2
1 ع2
∫ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ د س = – ∫ ــــــــــــــــــــــــــ د ع وهو أبسط مما سبق (1)
ـــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــ
(س + 2)3 /\ س2 + 2س /\ 1 – 2ع
نضع 1 – 2ع = ى2 ومنها بالتفاضل – 2 دع = 2ى دى أي دع = – ى دى وبالتعويض في الطرف الأيسر من (1) مع أن 2ع = 1 – ى2
أي 4ع2 = 1 – 2 ى2 + ى4 ، سنضرب الكسر في الطرف الأيسر من (1) × 4